برندهای اصیل ایرانی

 یادش بخیر! زمان بچگی هروقت می خواستیم به طرفمان این ضرب المثل معروف را حالی کنیم که هر گردی گردو نیست با بیان کودکانۀ خود می گفتیم هرکی سیبیل داره بابات نیست!

بعدها که بزرگتر شدیم (یا حداقل توهّم زدیم که بزرگ شدیم!) این بیت زیبای مولوی آویزه گوشمان (یا حداقل گوش بنده حقیر) شد:

گر نیک و بد نزد خدا یکسان بُدی در ابتلا   جبرئیل ماهرو با ابلیس هم سیماستی

ولی نمی دانم چرا هنوزهم خیلی از مدعیان، هر گردی را گردو و هر سیبیلویی را پدر خود می بینند!!

چقدر باید به آنها گفت که هر محصولی، هر کالایی، هر خدمتی، هر لوگویی برند نیست! هر اسمی که مدتی در بین مردم جا افتاد برند نیست. هر تلاش مذبوحانه ای با همراهی چند مشاورنمای کلاهبردار، اسمش برندسازی نیست!

چگونه می توان به بعضی ها تفهیم نمود که بخدا تمامی برندهای جهان (حتی معروفترینشان) بجای میل به محبوبیت و معروفیت، ذاتاً تمایل بیشتری به استراحت در گورستان برند دارند، ولی با هزار و یک سیاست و حیله و نیرنگ و قربان صدقه رفتن توسط صاحبانشان، راه گورستان را به سمت محبوبیت کج می نمایند!

کم نیستند کسانی که با هزار خوشحالی، نامی را در یک کشور اروپایی ثبت کرده و سپس سفارش تولید را به کارگاههای زیرپله ای چین می دهدد و بعد از کمی فروش در بازار، خود را صاحب برند می دانند!

و بسیارند تبلیغاتچی هایی که از ناآگاهی صاحبان کسب و کارها نهایت سوءاستفاده را انجام داده و با ترفند اینکه در اسرع وقت(!) فلان محصول را توسط تبلیغات، تبدیل به برند خواهند کرد در میدان یکه تازی می کنند.

مشاوران عزیز و محترم هم که به جای خود! فعلاً دور، دور آنهاست. البته این نیز بگذرد.

ولی بد نیست در اینجا نیم نگاهی به اصیل ترین برندهای ایرانی بیندازیم:

بدون شک از دیرباز تاکنون ایرانیان منشا و پایه گذار بسیاری از اصول و مبانی علمی و فنی در زمینه های مختلف بوده اند. ولی آیا تاکنون از خود پرسیده ایم در زمینه برندسازی، ایرانیان بدون اتکا به دیگران، چه کاری انجام داده اند؟

شاید برخی از برندهایی که به نحوی با صنعت مربوط هستند نتوانند شاخصه یک برند اصیل ایرانی باشند. مثلاً در بحث لوازم خانگی، مرحوم محمدتقی برخوردار که یکی از وزنه های وزین و بی بدیل شکوفایی صنعت ایران بود (روحش شاد) تحت حمایت و پشتیبانی برند توشیبای ژاپن، شرکت پارس توشیبا را راه اندازی نمود (که بعدها به "پارس خزر" تغییرنام داد)

به عبارت دیگر صنعت لوازم خانگی کشورمان نمی تواند دارای یک برند اصیل ایرانی باشد. چرا که درهرصورت با اتکا به دیگران شروع به کار نموده و الان هم درحال کپی برداری از محصولات دیگر کشورهاست.

همینطور در صنعت خودروسازی، برادران خیامی شاید روزی تصور نمی کردند که بنیانگزار بزرگترین شرکت خودروسازی خاورمیانه شوند و البته طرح اولیه آن هم توسط شرکت تالبوت انگلستان و با نام پیکان انجام گردید.  در مورد سمند و تیبا و ... داستان به همین شکل است هرچقدر هم که خودروی ملی (همراه با افتخار ملی!) تولید کنیم هرگز نمی توانیم آن را یک برند اصیل ایرانی بدانیم!

قضیه  صنعت " فرش " را  هم فعلاً کاری نداریم. شاید همین تبدیل "هنر"  اصیل ایرانی به "صنعت"  باعث شد که دیگران از آن سوی دنیا همین فرش را هم از زیر پای ما بکشند! نمی دانم کجای دنیا تاکنون هنر تبدیل به صنعت شده است؟!! (البته شاید هم من اشتباه میکنم)

در اینجا قصد دارم از چند برند کاملاً اصیل ایرانی در شاخه مواد غذایی نام  ببرم. البته قبل از شروع، لازم به ذکر است بعضی از برندهای مواد غذایی خوشنام مثل چای گلستان یا خشکبار تواضع و امثالهم را از لیست خارج می کنیم زیرا اساس و پایه تولید این محصولات قطعاً برعهده کشاورز زحمتکش بوده و برندهای یاد شده با " انتخاب" درست  محصولات چای، خشکبار، برنج و ... بدون انجام عملیات و فرایندی پیچیده باعث موفقیت خوبی در بازار شده اند.

صادق بستنی:

در شهر مشهد تاکنون شخص مسنی را ندیده ام که این نام را از یاد برده باشد. با قدیمیهای این شهر که صحبت کنید این جمله را میشنوید" هنوز مزه اش یادمه! " 

بنا بر تحقیقات محدودی که در زمان جوانی توسط نگارنده انجام گرفته، گویا طعم و مزه آن کاملاً منحصربفرد بوده و در هیچ کجای ایران مشابه آن یافت نشده است. فرزندان "صادق بستنی"  راه پدری را ادامه ندادند و به مرور زمان هم فرمول آن به فراموشی سپرده شد و درنتیجه این طعم و کیفیت خاص و منحصربفرد دیگر تکرار نگردید و تبدیل به یک نوستالژی برای نسلهای قدیم شد.

به اعتقاد اینجانب اگر تولید این محصول ادامه پیدا میکرد، جزء قویترین برندها در کشور بود. البته لازم به ذکر است که بعد از دوران صادق بستنی، مرحوم دقت با تلاش خود و فرمولی خاص بستنی طلاب را در شهر مشهد بنیانگزاری کرد که در ذهن نسل ما، امروزه بهترین و خوشمزه ترین طعم بستنی اصیل سنتی ایران است.

اکبر مشتی:

با قدمتی بیشتر از صادق بستنی (از دوران قاجار) ولی با فرمول ساخت و طعمی متفاوت. خوشبختانه این نام در خاندان اکبر مشتی به فراموشی سپرده نشده و تنها شعبه آن در کل کشور هنوز هم در حدفاصل تجریش و میدان قدس توسط استاد محترم جناب آقای ملایری پابرجاست که البته اینجانب نیز به ایشان و خانواده محترمشان ارادات کامل داشته و برایشان آرزوی سلامتی و طول عمر دارم.

اعتبار نام اکبر مشتی تا حدی بالاست که فروشگاههایی در شهرهای پاریس، لوس آنجلس، کلن و ... از این نام بر سردر فروشگاه خود استفاده می نمایند.

هرچند تنها شعبه اصلی آن همچنان همان شعبه کوچک تجریش است. جالب اینجاست که استفاده از نام اکبر مشتی از نظر جناب آقای ملایری(تنها وارث قانونی این خاندان) برای فروشگاههای دیگر هیچ اشکالی نداشته و تنها خواسته ایشان این است که آنها از بهترین مواد اولیه استفاده کرده و تقلب درکارشان نباشد که این دیدگاه در وضعیت جامعه امروز ستودنی است.

اکبرجوجه

به اعتقاد بنده شاید به جرات بتوان به عنوان یکی از قدرتمند ترین برندهای صددرصد ایرانی از آن نام برد که هیچگاه به مرحله افول چرخه عمر خود نرسید.

آیا مرحوم گلبادی (بنیانگذار اکبرجوجه) سالها قبل در کافه کوچک خود فکر می کرد که روزی نامی که برای خوراک جوجه اش انتخاب می کند اینطور در سراسر کشور فراگیر شود؟ هرچند خودم به شخصه بیش از یک مرتبه اکبرجوجه را امتحان نکرده ام و علاقه ای هم به امتحان مجدد ندارم (که دلیل این امر هم فقط عدم تمایل بنده به گوشتخواری است و نه چیز دیگر) ولی در برابر این خانواده که چنین زیبا میراث پدری را ارج نهاده اند ادای احترام می نمایم.

برندهای اصیل ایرانی دیگری هم هستند که همه ما می شناسیم مثل :

پنیر لیقوان؛ کباب بناب؛ شیشلیک شاندیز؛ دوغ آبعلی و ...

اما اگر دقت کنیم تمامی این برندها شاید در نقاطی مشترک باشند بطورمثال:

موسسان آن بر اساس وضعیت فرهنگی جامعه آن زمان،یا سواد خواندن و نوشتن نداشتند و یا نهایتاً سواد اندکی در حد رفع نیاز روزمره خود داشتند...

تحت لیسانس هیچ برند و کشور دیگری هم نبودند...

مدرک MBA هم نداشتند!...

 از نعمت مشاورین زبده هم بی بهره بودند! و ...

قابل توجه عزیزان عجولی که با بودجه های نجومی و بعضاً میلیاردی، قصد ایجاد یک برند در کوتاه ترین زمان ممکن را دارند:

خواهشمندم بدون اینکه دنبال پرتقال فروش بگردید، فقط نیم نگاهی به مطالب فوق نیز داشته باشید.